دانلود مقاله بررسی گچبری خانه های کاشان در دوره قاجار
| دسته بندی | هنر و گرافیک |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 1805 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 33 |
مقاله بررسی گچبری خانه های کاشان در دوره قاجار در 33 صفحه ورد قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان........................................................................................................... صفحه
مقدمه:..................................................................................................................................................... 1
فصل اول : بررسی خانه‌های تاریخی کاشان در دوره قاجار
بخش 1- معماری خانه‌های کاشان ................................................................................ 4
بخش 2-جغرافیای محل ................................................................................................... 8
بخش 3-قدمت تاریخی خانه‌های کاشان........................................................................ 11
فصل دوم: بررسی گچبری در خانه‌های کاشان
بخش 1-مصالح گچبری...................................................................................................... 15
بخش 3-نقوش گچبری ..................................................................................................... 16
بخش 2-نحوه اجرای گچبری............................................................................................ 17
فصل سوم: قدمت تاریخی گچبری
بخش اول ویژگی وامتیاز گچبری خانه‌های تاریخی کاشان در دوره قاجار........................... 20
فهرست تصاویر
عنوان........................................................................................................... صفحه
1- خانه عباسیان ............................................................................................................................... 22
2- معماری خانه بروجردیها ............................................................................................................ 22
3- نمای خانه عباسیان .................................................................................................................... 23
4- چشمه سلیمانیه............................................................................................................................ 23
5- معماری خانه عباسیان ............................................................................................................... 24
6- خانه عامریها.................................................................................................................................... 24
7- خانه طباطبائی............................................................................................................................... 25
8- گچبری خانه بروجردی ها.......................................................................................................... 25
9- خانه بروجردی ها.......................................................................................................................... 26
10- طرح گربه و خورشید در گچبری خانه عباسیان ............................................................. 26
11- گچبری خانه بروجردی ها....................................................................................................... 27
«مقدمه»
این تحقیق را به این علت انتخاب نموده‌ام که شهرستان کاشان از لحاظ فرهنگی و هنری تاریخچه‌ای کهن و پربار با تمدنی چند هزار ساله دارد، که از تپه‌های سیکل آغاز می‌شود و به تزئینات بسیار ظریف و زیبا در بناها میرسد. این امر باعث می‌شود تا هنر دوستان و دانشمندان کشورهای دیگر را از دیر باز به خود جلب نماید.
برای انجام این تحقیق محدودیتهای بسیاری وجود داشت، با کمبود منابع مواجه بودم این تحقیق به صورت میدانی و کتابخانه‌ای صورت گرفته است.
منابعی که برای این تحقیق استفاده کرده‌ام عبارتند از کاشان مروارید کویر، بهشتی در حاشیه کویر، آثار تاریخی شهرستان‌های کاشان و نطنز
تعداد 11 عکس در این تحقیق به چشم می‌خورد، این تحقیق شامل سه فصل میباشد.
فصل اول شامل سه بخش میباشد، که به بررسی معماری، وضعیت جغرافیایی و قدمت تاریخی خانه های کاشان می‌پردازد.
فصل دوم نیز شامل سه بخش میباشد که در این فصل گچبری، مصالح گچبری و نحوة اجرای گچبری بررسی شده است.
در فصل سوم ویژگی و امتیاز گچبری خانه های کاشان در دوره قاجار بررسی شده است.
هدف من از انجام این تحقیق این است که بتوانم راه تمامی کسانی که برای هنر این مرز و بوم تلاش کرده‌اند را ادامه دهم و برای شناساندن هنرهای نه تنها کاشان بلکه شهرهای دیگر ایران کوشش کنم و امید آن است که از این راه سر بلند بیرون آیم.
در شهرهای ایران بناهای بسیار زیبا وجود دارد که هر یک به نوبه خود بی نظیر است اما آنچه که در این شهر توجه من را به خود جلب نموده این است که هنر گچبری در معماری خانه‌های کاشان بی نظیر است.
اهمیت و ضرورت انجام این تحقق شناساندن تزئینات گچ بری بر روی خانه‌های قدیمی دوران قاجاریه در شهر کاشان به مردم آن شهر و به مردم سایر ملل و جوامع دیگر است.
فراهم آوردن زمینه فرهنگی و هنری درباره‌ی تاریخچه کاشان، آثار باستانی آن و پرداختن به جزئیات هنرها و ایجاد علاقه در مردم آن شهر که هر چه بیشتر به هنر شهر نشان اهمیت داده و آگاهی پیدا کنند به اینکه هر یک از این هنرها و این نقوش با چه زحمات و مشتقهایی با حداقل امکانات مشکلات فراوان بوجود آمده‌اند تا خود آنها قبل از میراث فرهنگی یکی از نگهدارندگان خوب این آثار باشند. در زمینه های هنری ایران هر چقدر هم که تحقیق و تخصص نماییم باز هم جای تفکر و تامل باقی است.
الف - معماری خانه‌های کاشان
شهر کاشان به علت استقرار در جوار کویر، دارای اقلیم گرم و خشک با تابستانهای بسیار گرم و زمستانهای بسیار سرد است. به همین جهت معماری یافت قدیم‌اش متناسب با اوضاع اقلیمی و آمیخته‌ای از هنرهای تزئینی مایه گرفته است. معماران کاشان در روزگار گذشته، با توجه به پایبندی مردم کاشان به اعتقادات دینی، خانه‌ها را در عین حال که دارای فضای باز، گسترده و روح بخش میباشد طوری طراحی نموده‌اند که زندگی در هر واحد ساختمانی را در فصول چهارگانه کاملا قابل تحمل و آسان می نموده است.
خانه ها اکثرا دارای سردر ورودی با درهای مزین به کوبه‌های زنانه و مردانه هشتی ودالانی منکسر بود که اندرون خانه را از دید نامحرمان دور می‌داشت.
اغلب خانه‌ها دارای اندرونی و بیرونی و متشکل از حیاتهای مشجر و وسیع بودند. اتاقهای سه دری، پنج دری متناسب با فصول مختلف در اطراف حیاط جای می‌گرفتند. از جمله مهمترین فضاهای این خانه، ایوانها و تالار بزرگ بود که در ضلع شمالی و جنوبی حیاط ساخته می‌شد. درها و پنجره‌های این تالار واتاقها معمولا با انواع پنجره‌های زیبا با شیشه های الوان و اشکال مختلف متناسب با موقعیت فصلی اتاقهای خانه زینت می‌یافتند.
احداث سردابه‌های بزرگ جهت استفاده در تابستهای گرم و ایجاد هواکش در پشت سردابه‌ها از جمله خصوصیات معماری خانه‌های قدیمی کاشان است. [1]
با توجه به وضعیت جغرافیایی وآب وهوائی منطقه کویری خانه‌ها را گود می‌ساختند تا بنا عایق حوارت و صدا باشد که به این روش ساخت گودال باغچه گویند.
برای نمونه خانه عباسیان در زمین 5 هزار متر مربع با زیر بنای 7هزار متر مربع به صورت گودال باغچه ساخته شده است.«تصویرشماره1»
بافت سنی کاشان متشکل از کوچه‌های پیچ در پیچ با دیوارهای بلند خشتی است که تقریبا در فواصل مختلف مسقف میباشد این سبک معماری به سبب موقعیت خاص جغرافیای بهترین فرم معماری کویری است زیرا از طرفی از هجوم بیرحمانه شنهای داغ و طوفانهای کویری می‌کاهد و از سوی دیگر هنوز سرمای زمستان را مهار می‌نماید.
کاشان یکی از شهرستانهایی است که در آنجا نمونه‌های جالبی از شاهکارهای هنر ایران یافت می‌شود. آثار معماری که در این شهر باقی مانده معدودی از دوره صفویه و بقیه از آثار دوره قاجاریه است.
خانه‌های برزگ قدیمی ساز و ساختمانهای باشکوه که تاکنون با طرح و نقشه اولیه خود بدون تغییرات مهمی باقی مانده است عموما متعلق به زمان قاجاریه یعنی از عهد سلطنت فتحلی‌شاه تا آغاز دوره مشروطیت میباشد.
هر چند دوره قاجاریه دوره رکود و تنزل فنون معماری ایران بشمار می‌رود. در شهر کاشان به دلیل خرابیهای حاصل از زلزله، نیاز به ساخت بناها و ساختمانهای جدید موجب می‌شود که یک نوع فعالیت وسیع و همه جانبه‌ای در فنون معماری مشاهده گردد.
این فنون آمیخته‌ای با مزایای خاص اقلیمی بوده و با هنرهای تاریخی و محلی مزین و گشته است.
گروهی از دانشگاهیان تهران در نتیجه بازدید بررسیهای علمی به وسیله کتاب سرپرستی کارشناسان و استادان معماری و باستان شناسی از آثار تاریخی کاشان به عمل آوردند بدین گونه اظهار عقیده نموده‌اند:
« بدون شک کاشان از نظر آثار معماری یکی از غنی‌ترین شهرهای ایران بوده و بسیاری از بناهای تاریخی آن را می‌توان در ردیف بهترین شاهکارهای ایران به شمار آورد.
علل اصلی این موضوع را می‌توان در چند قسمت خلاصه کرده و مورد مطالعه قرار داد:
الف: موقعیت تاریخی و توجهی که سلاطین دوره‌های مختلف به آبادانی و ایجاد بناهای مختلف در شهر کاشان داشته‌اند به همین دلیل است که مثلا چون در دوره سلطنت قاجاریه توجه بیشتری به کاشان شده است، بهترین آثار این دوره را در کاشان می‌یابیم.
ب: موقعیت جعرافیایی و آب وهوای خشک و گرم کاشان نیز یکی از علل بوجود آورنده ساختمانهای جالب و سبک معماری به خصوص این شهر میباشد.
ج: وجود معماران با تجربه و با ذوق در کاشان را، و خصوصا ایمانی که این هنرمندان به کار خود داشته‌اند نیز می‌توان یکی از جهات پیشرفت معماری این شهر داشت، خصوصا که ثروتمندان نیکوکاری نیز بوده‌اند که به کارهای ساختمانی علاقمند بوده و این هنرمندان را تشویق کرده‌اند.»[2]
خانه بروجردی در کوه سلطان میر احمد از نظر خصوصیات معماری محلی جامع و یکی از بهترین خانه‌های دو قرن اخیر شناخته شده به طوری که پس از بررسیهای دقیق گروههای مختلف علمی وقتی موسسات ایران و کشورهای بیگانه مورد تحسین همگی واقع گشته است (عکس شماره2)
خانه عباسیها نیز از لحاظ خصوصیات معماری و تزئینات گچبری و آینده‌کاری زیبا و بی‌نظیر است. (عکس شماره3)
بخش اول: ویژگی و امتیاز گچبری خانه های تاریخی کاشان در دوره قاجار
«دوران قاجار در سده‌های «نوزدهم –هیجدهم /سیزدهم - دوازدهم» آغاز شد، در این زمان بعضی از آثار گچبری را تعمیر کردند، گچبری‌هایی که انجام می‌شد تحت تاثیر هنر و فرهنگ اروپایی بود. در دوره قاجاریه نقوش گچبری‌ها شامل داستانهای اساطیری شکارگاهی، داستانهای روزمره، زندگی پادشاهان و به خصوص پادشاهان قاجار بود لباس اشخاص در این دوره کاملا اروپایی است. گچ بری در این دوره بیشتر به صورت برجسته انجام شده است. در این دوره نقوش مانند گل و مرغ و طرحهای اسطوره‌ای نیز به چشم می‌خورد.
گل زنبق در گچ بری از رنگهای جدید نیز به کار گرفته می‌شد که تا بیش از آن رایج نبود و می‌توان گفت در عهد قاجاریه تحولی نسبی از لحاظ رنگ آمیزی و موضوع در گچبری پدید آمد. از محله ابداعات جدید این عهد به کار گرفتن رنگ قرمز است، البته از رنگ قرمز بیشتر در کاشیکاری دوره قاجار استفاده می‌کرده‌اند.[3]
نتیجه‌ای که می‌توان از این پژوهش گرفت این است که ما ایرانیان آثار غنی فرهنگ و هنری داریم که هر چه قدر هم در موردشان بدانیم و بررسی کنیم باز هم جای صحبت باقی است، کاوش در این آثار انسان را به فکر فرو می برد و باعث می‌شود روزه به روز کارهای ما بهتر شود و همچنین موجب می‌شود تا کارهای بیشتری انجام دهیم زیرا دیده می‌شود که هنرمند آن زمان با حداقل امکانات و با دشواری‌های فراوان به خلق این آثار گرانبها و پر ارزش پرداخته و امرزو ما با در دست داشتن امکانات بسیار حتی از انجام دوباره برخی از این کارها عاجز هستیم و در مرمت این آثار به مشکلات فراوانی برمی‌خوریم .
به نظر برخی از کارشناسان اداره میراث فرهنگی کاشان برای مرمت تزئینات تاریخی از کسانی که در رشته مرمت تحصیل کرده‌اند دعوت شده که این کارها را مرمت کنند البته در قسمتهای نتوانسته کار را به اتمام برسانند این اداره از مرمتکاران استادان قدیمی که به شیوه تجربه کارکرده‌اند و از اصفهان دعوت شده‌اند، استفاده کرده است.
ما باید از این میراث ارزشمند نگه داری کنیم و نگذاریم این سرمایه‌های گرانقدر و با ارزش به راحتی از بین بروند و یا توسط بیگانگان به غارت از کشور خارج شوند.
دانلود مقاله بررسی گچبری خانه های کاشان در دوره قاجار
| دسته بندی | هنر و گرافیک |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 1805 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 33 |
مقاله بررسی گچبری خانه های کاشان در دوره قاجار در 33 صفحه ورد قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان........................................................................................................... صفحه
مقدمه:..................................................................................................................................................... 1
فصل اول : بررسی خانه‌های تاریخی کاشان در دوره قاجار
بخش 1- معماری خانه‌های کاشان ................................................................................ 4
بخش 2-جغرافیای محل ................................................................................................... 8
بخش 3-قدمت تاریخی خانه‌های کاشان........................................................................ 11
فصل دوم: بررسی گچبری در خانه‌های کاشان
بخش 1-مصالح گچبری...................................................................................................... 15
بخش 3-نقوش گچبری ..................................................................................................... 16
بخش 2-نحوه اجرای گچبری............................................................................................ 17
فصل سوم: قدمت تاریخی گچبری
بخش اول ویژگی وامتیاز گچبری خانه‌های تاریخی کاشان در دوره قاجار........................... 20
فهرست تصاویر
عنوان........................................................................................................... صفحه
1- خانه عباسیان ............................................................................................................................... 22
2- معماری خانه بروجردیها ............................................................................................................ 22
3- نمای خانه عباسیان .................................................................................................................... 23
4- چشمه سلیمانیه............................................................................................................................ 23
5- معماری خانه عباسیان ............................................................................................................... 24
6- خانه عامریها.................................................................................................................................... 24
7- خانه طباطبائی............................................................................................................................... 25
8- گچبری خانه بروجردی ها.......................................................................................................... 25
9- خانه بروجردی ها.......................................................................................................................... 26
10- طرح گربه و خورشید در گچبری خانه عباسیان ............................................................. 26
11- گچبری خانه بروجردی ها....................................................................................................... 27
«مقدمه»
این تحقیق را به این علت انتخاب نموده‌ام که شهرستان کاشان از لحاظ فرهنگی و هنری تاریخچه‌ای کهن و پربار با تمدنی چند هزار ساله دارد، که از تپه‌های سیکل آغاز می‌شود و به تزئینات بسیار ظریف و زیبا در بناها میرسد. این امر باعث می‌شود تا هنر دوستان و دانشمندان کشورهای دیگر را از دیر باز به خود جلب نماید.
برای انجام این تحقیق محدودیتهای بسیاری وجود داشت، با کمبود منابع مواجه بودم این تحقیق به صورت میدانی و کتابخانه‌ای صورت گرفته است.
منابعی که برای این تحقیق استفاده کرده‌ام عبارتند از کاشان مروارید کویر، بهشتی در حاشیه کویر، آثار تاریخی شهرستان‌های کاشان و نطنز
تعداد 11 عکس در این تحقیق به چشم می‌خورد، این تحقیق شامل سه فصل میباشد.
فصل اول شامل سه بخش میباشد، که به بررسی معماری، وضعیت جغرافیایی و قدمت تاریخی خانه های کاشان می‌پردازد.
فصل دوم نیز شامل سه بخش میباشد که در این فصل گچبری، مصالح گچبری و نحوة اجرای گچبری بررسی شده است.
در فصل سوم ویژگی و امتیاز گچبری خانه های کاشان در دوره قاجار بررسی شده است.
هدف من از انجام این تحقیق این است که بتوانم راه تمامی کسانی که برای هنر این مرز و بوم تلاش کرده‌اند را ادامه دهم و برای شناساندن هنرهای نه تنها کاشان بلکه شهرهای دیگر ایران کوشش کنم و امید آن است که از این راه سر بلند بیرون آیم.
در شهرهای ایران بناهای بسیار زیبا وجود دارد که هر یک به نوبه خود بی نظیر است اما آنچه که در این شهر توجه من را به خود جلب نموده این است که هنر گچبری در معماری خانه‌های کاشان بی نظیر است.
اهمیت و ضرورت انجام این تحقق شناساندن تزئینات گچ بری بر روی خانه‌های قدیمی دوران قاجاریه در شهر کاشان به مردم آن شهر و به مردم سایر ملل و جوامع دیگر است.
فراهم آوردن زمینه فرهنگی و هنری درباره‌ی تاریخچه کاشان، آثار باستانی آن و پرداختن به جزئیات هنرها و ایجاد علاقه در مردم آن شهر که هر چه بیشتر به هنر شهر نشان اهمیت داده و آگاهی پیدا کنند به اینکه هر یک از این هنرها و این نقوش با چه زحمات و مشتقهایی با حداقل امکانات مشکلات فراوان بوجود آمده‌اند تا خود آنها قبل از میراث فرهنگی یکی از نگهدارندگان خوب این آثار باشند. در زمینه های هنری ایران هر چقدر هم که تحقیق و تخصص نماییم باز هم جای تفکر و تامل باقی است.
الف - معماری خانه‌های کاشان
شهر کاشان به علت استقرار در جوار کویر، دارای اقلیم گرم و خشک با تابستانهای بسیار گرم و زمستانهای بسیار سرد است. به همین جهت معماری یافت قدیم‌اش متناسب با اوضاع اقلیمی و آمیخته‌ای از هنرهای تزئینی مایه گرفته است. معماران کاشان در روزگار گذشته، با توجه به پایبندی مردم کاشان به اعتقادات دینی، خانه‌ها را در عین حال که دارای فضای باز، گسترده و روح بخش میباشد طوری طراحی نموده‌اند که زندگی در هر واحد ساختمانی را در فصول چهارگانه کاملا قابل تحمل و آسان می نموده است.
خانه ها اکثرا دارای سردر ورودی با درهای مزین به کوبه‌های زنانه و مردانه هشتی ودالانی منکسر بود که اندرون خانه را از دید نامحرمان دور می‌داشت.
اغلب خانه‌ها دارای اندرونی و بیرونی و متشکل از حیاتهای مشجر و وسیع بودند. اتاقهای سه دری، پنج دری متناسب با فصول مختلف در اطراف حیاط جای می‌گرفتند. از جمله مهمترین فضاهای این خانه، ایوانها و تالار بزرگ بود که در ضلع شمالی و جنوبی حیاط ساخته می‌شد. درها و پنجره‌های این تالار واتاقها معمولا با انواع پنجره‌های زیبا با شیشه های الوان و اشکال مختلف متناسب با موقعیت فصلی اتاقهای خانه زینت می‌یافتند.
احداث سردابه‌های بزرگ جهت استفاده در تابستهای گرم و ایجاد هواکش در پشت سردابه‌ها از جمله خصوصیات معماری خانه‌های قدیمی کاشان است. [1]
با توجه به وضعیت جغرافیایی وآب وهوائی منطقه کویری خانه‌ها را گود می‌ساختند تا بنا عایق حوارت و صدا باشد که به این روش ساخت گودال باغچه گویند.
برای نمونه خانه عباسیان در زمین 5 هزار متر مربع با زیر بنای 7هزار متر مربع به صورت گودال باغچه ساخته شده است.«تصویرشماره1»
بافت سنی کاشان متشکل از کوچه‌های پیچ در پیچ با دیوارهای بلند خشتی است که تقریبا در فواصل مختلف مسقف میباشد این سبک معماری به سبب موقعیت خاص جغرافیای بهترین فرم معماری کویری است زیرا از طرفی از هجوم بیرحمانه شنهای داغ و طوفانهای کویری می‌کاهد و از سوی دیگر هنوز سرمای زمستان را مهار می‌نماید.
کاشان یکی از شهرستانهایی است که در آنجا نمونه‌های جالبی از شاهکارهای هنر ایران یافت می‌شود. آثار معماری که در این شهر باقی مانده معدودی از دوره صفویه و بقیه از آثار دوره قاجاریه است.
خانه‌های برزگ قدیمی ساز و ساختمانهای باشکوه که تاکنون با طرح و نقشه اولیه خود بدون تغییرات مهمی باقی مانده است عموما متعلق به زمان قاجاریه یعنی از عهد سلطنت فتحلی‌شاه تا آغاز دوره مشروطیت میباشد.
هر چند دوره قاجاریه دوره رکود و تنزل فنون معماری ایران بشمار می‌رود. در شهر کاشان به دلیل خرابیهای حاصل از زلزله، نیاز به ساخت بناها و ساختمانهای جدید موجب می‌شود که یک نوع فعالیت وسیع و همه جانبه‌ای در فنون معماری مشاهده گردد.
این فنون آمیخته‌ای با مزایای خاص اقلیمی بوده و با هنرهای تاریخی و محلی مزین و گشته است.
گروهی از دانشگاهیان تهران در نتیجه بازدید بررسیهای علمی به وسیله کتاب سرپرستی کارشناسان و استادان معماری و باستان شناسی از آثار تاریخی کاشان به عمل آوردند بدین گونه اظهار عقیده نموده‌اند:
« بدون شک کاشان از نظر آثار معماری یکی از غنی‌ترین شهرهای ایران بوده و بسیاری از بناهای تاریخی آن را می‌توان در ردیف بهترین شاهکارهای ایران به شمار آورد.
علل اصلی این موضوع را می‌توان در چند قسمت خلاصه کرده و مورد مطالعه قرار داد:
الف: موقعیت تاریخی و توجهی که سلاطین دوره‌های مختلف به آبادانی و ایجاد بناهای مختلف در شهر کاشان داشته‌اند به همین دلیل است که مثلا چون در دوره سلطنت قاجاریه توجه بیشتری به کاشان شده است، بهترین آثار این دوره را در کاشان می‌یابیم.
ب: موقعیت جعرافیایی و آب وهوای خشک و گرم کاشان نیز یکی از علل بوجود آورنده ساختمانهای جالب و سبک معماری به خصوص این شهر میباشد.
ج: وجود معماران با تجربه و با ذوق در کاشان را، و خصوصا ایمانی که این هنرمندان به کار خود داشته‌اند نیز می‌توان یکی از جهات پیشرفت معماری این شهر داشت، خصوصا که ثروتمندان نیکوکاری نیز بوده‌اند که به کارهای ساختمانی علاقمند بوده و این هنرمندان را تشویق کرده‌اند.»[2]
خانه بروجردی در کوه سلطان میر احمد از نظر خصوصیات معماری محلی جامع و یکی از بهترین خانه‌های دو قرن اخیر شناخته شده به طوری که پس از بررسیهای دقیق گروههای مختلف علمی وقتی موسسات ایران و کشورهای بیگانه مورد تحسین همگی واقع گشته است (عکس شماره2)
خانه عباسیها نیز از لحاظ خصوصیات معماری و تزئینات گچبری و آینده‌کاری زیبا و بی‌نظیر است. (عکس شماره3)
بخش اول: ویژگی و امتیاز گچبری خانه های تاریخی کاشان در دوره قاجار
«دوران قاجار در سده‌های «نوزدهم –هیجدهم /سیزدهم - دوازدهم» آغاز شد، در این زمان بعضی از آثار گچبری را تعمیر کردند، گچبری‌هایی که انجام می‌شد تحت تاثیر هنر و فرهنگ اروپایی بود. در دوره قاجاریه نقوش گچبری‌ها شامل داستانهای اساطیری شکارگاهی، داستانهای روزمره، زندگی پادشاهان و به خصوص پادشاهان قاجار بود لباس اشخاص در این دوره کاملا اروپایی است. گچ بری در این دوره بیشتر به صورت برجسته انجام شده است. در این دوره نقوش مانند گل و مرغ و طرحهای اسطوره‌ای نیز به چشم می‌خورد.
گل زنبق در گچ بری از رنگهای جدید نیز به کار گرفته می‌شد که تا بیش از آن رایج نبود و می‌توان گفت در عهد قاجاریه تحولی نسبی از لحاظ رنگ آمیزی و موضوع در گچبری پدید آمد. از محله ابداعات جدید این عهد به کار گرفتن رنگ قرمز است، البته از رنگ قرمز بیشتر در کاشیکاری دوره قاجار استفاده می‌کرده‌اند.[3]
نتیجه‌ای که می‌توان از این پژوهش گرفت این است که ما ایرانیان آثار غنی فرهنگ و هنری داریم که هر چه قدر هم در موردشان بدانیم و بررسی کنیم باز هم جای صحبت باقی است، کاوش در این آثار انسان را به فکر فرو می برد و باعث می‌شود روزه به روز کارهای ما بهتر شود و همچنین موجب می‌شود تا کارهای بیشتری انجام دهیم زیرا دیده می‌شود که هنرمند آن زمان با حداقل امکانات و با دشواری‌های فراوان به خلق این آثار گرانبها و پر ارزش پرداخته و امرزو ما با در دست داشتن امکانات بسیار حتی از انجام دوباره برخی از این کارها عاجز هستیم و در مرمت این آثار به مشکلات فراوانی برمی‌خوریم .
به نظر برخی از کارشناسان اداره میراث فرهنگی کاشان برای مرمت تزئینات تاریخی از کسانی که در رشته مرمت تحصیل کرده‌اند دعوت شده که این کارها را مرمت کنند البته در قسمتهای نتوانسته کار را به اتمام برسانند این اداره از مرمتکاران استادان قدیمی که به شیوه تجربه کارکرده‌اند و از اصفهان دعوت شده‌اند، استفاده کرده است.
ما باید از این میراث ارزشمند نگه داری کنیم و نگذاریم این سرمایه‌های گرانقدر و با ارزش به راحتی از بین بروند و یا توسط بیگانگان به غارت از کشور خارج شوند.
دانلود مقاله بررسی گچبری و تاریخچه آن
| دسته بندی | فنی و مهندسی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 729 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 13 |
مقاله بررسی گچبری و تاریخچه آن در 13 صفحه ورد قابل ویرایش
مقدمه
هنر گچبری از دیر باز درمعماری جهان و ایران وجود داشته و موجب زیبائی درون و بیرون بناها و ساختمانها شده است، و جلوه‌ائی دیگر به معماری داده است.
این هنر در هر گوشة جهان، متناسب با آداب و علائق و نیز فرهنگ در هر زمان سیروتکامل خاص خود را داشته و از بینش هنرمندان نیز متأثر شده است، اما یک عامل عمده که همواره تمام مسائل زندگی بشر و هنر او را تحت تأثیر گذاشته و به شکل‌گیری و تکامل آن جهت داده است، دین بوده است.
طبیعتاً در کشور ما ایران هم این عوامل تأثیرگذار بوده است، تمدن ایران باستان و دوره‌های مختلف تاریخی و حکومتی و بعد‌ها هم اسلام به عنوان دین مردم در این رهگذر موثر بوده‌اند.
در این مجال اندک ما در واقع نظری کوتاه به هنر گچبری می‌اندازیم.
گچبری و تاریخچه آن:
معماری ایران از شروع دوران آغاز تاریخی و دوران هخامنشی و سپس در دوران‌های اشکانی و ساسانی، به مسئله‌گچ و گچبری و گچ‌کاری توجه نموده و از آن به عنوان یک ماده سازنده و استوار بهرهگیری شده است، کما اینکه به عنوان ملاط جهت طاقها و جرز دیوارها از آن سود جسته‌اند.
پس از سپری شدن عصر حکومت پاتیان که خود در این زمینه دارای سبک و تمدن و هنر خاصی بوده و از روش‌های یونانی و یا هلنیستی نیز استفاده می‌کردند، ساسانیان به نوآوری و ابتکاراتی جدید در این زمینه دست زده و به این هنر با ویژگی‌های خاص خود توجه نموده و بزودی توانستند عواملی نوظهور، از جمله اشاعه و گسترش طاق و طاق‌سازی و در مراحل تکمیلی کاخ‌سازی را رونق دوباره‌ای بخشند که نمونة این کاخها معرف یک هنر خاص در یک عنصر خاص بوده و در پایان این عصر رونق بخش هنرهای اسلامی و تأثیرگذاری بر آثار این عصرها گردید.
ساده‌ترین نمونة معماری عصر ساسانیان که بدون بکارگیری چوب و مصالح سنگ، جزآثار برجسته و ماندگاری است که از گچ و نی ساخته شده و نمونه ارزنده‌ای است از کاربرد گچ در ساخت بناء چهار طاقی‌نیا و نسا یا نیزار در نزدیکی کاشان است، که آتشکده‌ای در جوار چشمه‌ای مابین کاشان و دلیجان واقع شده است.
مشخصه‌های بارز چهار طاقی نیسار:
هنرمندان عصر ساسانی علاوه بر بهرهگیری از گچ به عنوان ملاط، در زمینه طرح‌اندازی گنبد نیز از این ماده بهره مؤثری گرفته‌اند، در سرطاقی‌های هلالی شکل نیز از گچ به مقدار فراوان استفاده، شده است، چهارطاقی نیسار یا نیزار در مجموع کاربرد سه‌گانة گچ را در عصر ساسانی و هنر گچبری آنان نشان میدهد:
1- به کارگیری گچ به عنوان ملاط
2- به کارگیری گچ برای زدن نیم قوس‌های زیر گنبد
3- به کارگیری گچ برای هلال‌های گچی
مراحل سه‌گانه فوق، پس از اندکی جهت شکوه بخشیدن به کاخ‌های عظیم به صورت طاقها، ایوانها و گنبدهای سترگ به کارآمده متعاقباً در عصر پرشکوه اسلام در مساجد و مدارس و امامزاده‌های قدیمی وارد گردید و در هلالی چهار ایوانی‌ها، گنبدهای بلند عصر اسلامی و سردرهای باشکوه به صورت پوشش دیده می‌شود.
استادان گچ‌بر و هنرمندان چیره دست معمولاً برای برجای نهادن اندیشه خویش دربه کارگیری بهتر از گچ، معمولاً در درجة اول دو موضوع را مورد توجه و دقت نظر قرار می‌داده‌‌اند: (تصویر شماره 1)
- ابتدا محل گچبری یا به عبارتی محلی که باید تزئینات و استوکهای گچی در آن زده شود و دوم نحوة عرضة اثر گچبری و نمایش این هنر، تزئین این هنر، تزئین روی دیوار و ستونها در زمان ساسانیان تکامل یافته و در دوران اسلامی مورد تقلید واقع شد. هنرمندان در این دوران برای تنوع بخشیدن به تزئین آنها، فرمهای مختلف گچبری را برروی ستونها پیاده کرده و دربرخی موارد که قطر ستونها زیاد بوده و ظرافت درآن‌ها دیده نمی‌شود، با ایجاد نقوش عمودی و موازی، این نقیصه را برطرف و ضخامت را به نوعی ظرافت تبدیل می‌کرده‌اند و در همین راستا هنرمندان این فن تمایل داشته‌اند هم ردیف حجاری‌های عظیم هخامنشی از شاهکارهای عهد خود در آثار گچبری، آثار ارزنده‌ای را آشکار سازند، تا آنجا که در کاخ تیسفون 8 نوع و در کیش 40 نوع مختلف موتیف و عنصر تزئینی ایجاد کردند که رونق هنرمندان و تنوع‌طلبی آنها را نشان میدهد. گذشته از کاربرد گچ و گچبری برروی بنا می‌توانیم این هنر را به صورت مجسمة برجسته و نیم برجسته و یا مجسمه‌های تزئینی بیاییم که در عصر ساسانی به نهایت درجه ظرافت و تکامل خویش رسید، بویژه در زمینه تقوش انسانی و یا صورت سازی و شمایل‌سازی منع و آثار گچبری به همان نقوش هندسی و گیاهی و یا ترکیب و تلفیق نقشها با یکدیگر محدود گردید. (تصویر شماره 2)
·کار علمی:
کارگچبری به صورت خط و نوشته و یا کتیبه به شکل‌ها و روش‌های مختلفی انجام می‌شود، کار عملی که بنده انجام داده‌ام به این روش میباشد که ابتدا گچ را به صورت الک شده (گچ سفید) با مقداری ژیپس و چسب چوب که اندازة اینها بستگی به مقدار و کوچکی یا بزرگی کار متغییر میباشد مخلوط می‌کنیم و در قالبهایی که از قبل برای همین منظور آماده نموده‌ایم می‌ریزیم- قالبهای ما باید از کف صاف و کاملاً تختی برخوردار باشد تا پس از آنکه کار از قالب در‌آمد و آماده، انتقال طرح شد (در اینجا طرح ما نوشته است ولی از همین روش برای برش دادن شکل گلها و گاه حیوانات هم استفاده می‌شود.)
از سطحی صاف و صیقلی برخودار باشد، در ضمن هنگامی که گچ آماده خود راکه هنوز سفت نشده و حالت دوغ غلیظ را دارد می‌خواهیم در قالبهای خود بریزیم تا قالبی تخت و یکنواخت بدست بیاوریم ابتداء قالبهای خود را درحالت تراز قرار میدهیم و بعد گچ آماده را در داخل قالبها ریخته و به اندازه کاری که باید انجام بدهیم قالب‌گیری کرده و کار تخت و صاف را آماده می‌کنیم، نکته‌ای که در اینجا باید توجه داشت و از اهمیت هم برخوردار است، این است که ضخامت کارها در قالب باید همه یکسان و به یک اندازه باشد یا پس از اجرای کار چیدن نوشته‌ها در کنار هم کل کار از ارتفاع یکسان و یکنواختی برخوردار شود، پس از اینکه کار در درون قالبها به اصطلاح گرفت و سفت شد آنها را از قالب جدا می‌کنیم، و صبر می‌کنیم تا کار کاملاً خشک شود، وقتی کار تمام شد و آماده شد طرح یا نوشته خود را بر روی بلوک‌های آمادة گچی که تهیه کرده‌ایم انتقال میدهیم، پس از این مرحله نوبت به برش حروف و نوشته‌ها میرسد نوشته‌ها را در این مرحله با اره موئی همانند معرق چوب برش داده و پس از تمام شدن این مرحله کار ما شاید روی دیوار (که معمولاً چنین است) و یا حتی سقف مساجد و اماکن مقدس و یا نمازخانه‌ها و حتی دیوار مدارس و منازل اجرا شود و به این قسمت‌ها منتقل شود، کار انتقال و چسباندن نوشته‌ها برروی دیوار بوسیله چسب چوب و میخ انجام می‌شود و چنانچه کار و نوشته‌های ما از ضخامت و وزن بیشتری برخوردار باشد از رولپلاک و پیچ استفاده می‌کنیم مخصوصاً اگر این نوشته‌ها در سقف نصب بشوند، پس از این مرحله نوبت به رنگ زدن کار میرسد، برای رنگ زدن ما از کتیبه‌های قدیمی و بناهای تاریخی و رنگ‌آمیزی آنها استفاده می‌کنیم تا کارمان حالتی سنتی داشته باشد