دانلود مقاله بررسی دستگاه گردش خون (قلب)
| دسته بندی | علوم پزشکی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 3127 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 12 |
مقاله بررسی دستگاه گردش خون (قلب) در 12 صفحه ورد قابل ویرایش
مقدمه:
وظیفه دستگاه گردش خون رساندن اکسیژن و مواد مغذی به سلولهای بدن و تخلیه مواد زاید این سلولها می باشد.
دستگاه گردش خون از دو جزء اصلی قلب و عروق خونی تشکیل شده است.
قلب درون کیسه پریکارد (آبشامة) در قفسه سینه و عروق تا اقصی نقاط بدن گسترش یافته است.
قلب یک عضو آویزان و عضلانی در مرکز قفسه صدری است که به طور مایل در پشت تنة استرنوم و غضروفهای دنده ای واقع شده است. وزن آن در مردان 300 گرم و در زنان در حدود 350 گرم می باشد.
البته وزن قلب با توجه به جنس، سن، وزن، ورزش و سایر شرایطی که موجب بیماری می شوند متفاوت خواهد بود.
قلب خون را به داخل بافتهای بدن پمپ می کند و از این طریق اکسیژن و مواد غذایی را به بافتها می رساند. فعالیت پمپ قلب به وسیله انقباض و انبساط دیواره عضلانی قلب به طور منظم ایجاد می شود.
در طی سیستول (انقباض عضله) حفرات قلب کوچکتر شده و خون را پرتاب می کند. در طی دیاستول (انبساط عضله) حفرات قلب مجداً از خون پر شده و برای پرتاب بعدی آماده می شود.
ضربان قلب به طور طبیعی در یک فرد بالغ تقریباً 80-60 در دقیقه خواهد بود هر یک از بطنها تقریباً 70 سی سی خون در هر ضربه خارج می کنند و لذا در طی 60 دقیقه حدود 5 لیتر خون را به گردش در می آورند.
آناتومی قلب:
قلب توسط 3 لایه تشکیل شده است:
- آندوکارد که داخلی ترین لایه می باشد از بافت آندوتلیال پوشیده شده است که سطح داخلی قلب و دریچه ها را می پوشاند.
- لایه وسط یا میوکارد از فیبرهای عضلانی تشکیل شده است و مسئول پمپاژ قلب می باشد.
- اپیکارد که خارجی ترین لایه می باشد.
- قلب توسط یک ساک فیبری نازک به نام پریکارد پوشانده می شود که توسط دو لایه تشکیل شده است.
- لایه ای از پریکارد که به اپیکارد قلب چسبیده است لایه ویسرال یا احشایی نام دارد.
- پریکارد قشری یا پارتیال: که پریکارد احشایی توسط پریکارد قشری یا پارتیال پوشانده شده است
- پریکارد قشری به عروق بزرگ، دیافراگم، جناق سینه و ستون فقرات متصل شده است و قلب را در قفسه صدری یا مدیاستن نگهداری می کند.
- فضای حاصل ما بین دو لایه پریکارد توسط مایه ای به حجم تقریباً 30 سی سی پر شده است.
- اعمال پریکارد:
- تسهیل حرکات و ضربان قلب و جلوگیری از اصطکاک.
- محافظت قلب از عفونت های ساختمانهای مجاور نظیر عفونت های مربوط به ریه ها مدیاستن، مری و غیره.
عروق کرونر:
شریان کرونر از دو شاخه راست و چپ تشکیل شده است. شریانهای کرونری از آئورت و بلافاصله بالای کاسپ های دریچه آئورت جدا می شود. احتیاجات غذایی قلب بسیار زیاد بوده و 80-70درصد اکسیژن موجود در خون را برداشت می نماید.
تغذیه خونی قلب توسط عروق کرونر انجام می شود.
عضلات قلب:
عضلة قلب از بافت عضلانی ویژه ای تشکیل شده است از نقطه نظر میکروسکوپیک عضله قلب از عضلات مخلطط تشکیل شده اما از لحاظ فیزیولوژیک مانند عضلات صاف عمل می نماید،
فیبرهای عضله قلب در یک مجموعة منظم به نام سن سی شیوم قلبی دسته بندی می شود این هماهنگی باعث انقباض، انبساط موزون قلب می شود.
فعالیت قلب:
سیستم هدایتی.
سلولهای اختصاصی الکتریکی سیستم هدایتی عضلهای قلب وظیفه تولید، هماهنگی و انتقال امواج الکتریکی را بر عهده دارند. نتیجه این فعالیت الکتریکی همان فعالیت مکانیکی عضله قلب است که باعث ایجاد برون ده قلبی و پمپاژ خون می شود.
سه مشخصه فیزیولوژیک الکتریکی قلب به این صورت طبقه بندی می شود:
- اتوماتیسیتی یا توانایی خود بخودی ایجاد ایمپالس الکتریکی
- تحریک پذیری یا پاسخ به یک تحریک یا پالس الکتریکی
- قابلیت هدایت محرک یا پالس الکتریکی از یک سلول به سلول بعدی.
گره سینوسی دهلیزی (SANODE):
این گره فعالیت پیشاهنگ قلب را به عهده دارد. مکان آن بلافاصله در مدخل ورودی ورید اجوف فوقانی به داخل دهلیز راست قرار دارد. گره پیشاهنگ یا گره سینوسی دهلیزی به طور طبیعی ضربان 100-60 در دقیقه را تولید می نماید. این سرعت توسط شرایط متابولیک خاص بدن قابل تغییر و تاثیر پذیری است.
پالسهای الکتریکی که توسط گره سینوسی دهلیزی ایجاد شده است باعث تحریک الکتریکی و انقباض خود بخود دهلیز نیز می شود پس از آن امواج الکتریکی به گرة دهلیزی بطنی یا AVNODE می رسد. AVNODE درست در بالای دریچه تریکوپسید در دیواره دهلیز راست قرار دارد. نقش این گره جمع آوری امواج الکتریکی و تاخیر مختصر در انتقال آن به بطنها می باشد. امواج الکتریکی از این به بعد توسط یک شاخه از سلولهای الکتریکی به نام دسته هیس به سمت بدنة دو بطن چپ و راست منتقل می شود. سپس امواج به فیبرهای تمایز یافته دیگری به نام پورکنژ منتقل می شود.
دانلود مقاله بررسی سیگار و مضرات آن
| دسته بندی | علوم انسانی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 10 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 10 |
مقاله بررسی سیگار و مضرات آن در 10 صفحه ورد قابل ویرایش
سلامتی برای عمر طولانی‌تر
ترک عادت (سیگار کشیدن- اعتیاد)
بر طبق گزارش جامعه سرطان آمریکا، حدود 46 میلیون فرد بزرگسال سیگار میکشند. 506 میلیون نفر آمریکائی دیگر از بیماریهای جدی ناشی از سیگار کشیدن رنج می‌برند. سیگار کشیدن با سرطان ریه، بیماریهای قلبی و تنفسی ارتباط دارد و دلیل یک سوم مرگ و میرهای ناشی از سرطان و یک پنجم مرگ و میرهای ناشی از بقیه علل به شمار می‌رود. قوانین انحصاری تنباکو و توتون و نیز اعتراضات و آموزشهای عمومی به کاهش تعداد افراد سیگاری کمک کرده است ولی هنوز ترک کردن سیگار برای افراد سیگاری به منزله نبردی سخت است. حدود 62 درصد مردمی که می‌خواهند به اراده خود سیگار را ترک کنند، دوباره بدان روی می‌آورند و حتی وقتی که سیگاریها برای ترک سیگار به درمان متوصل می‌شوند حدود 75% آنان دوباره سیگار میکشند. به مدن سالیان دراز، محققان درصد توسعه روشهائی بود‌ه‌اند تا بتوانند به سیگاریها در امر ترک سیگار کمک کنند. محصولاتی مانند بسته‌ها، آدامس و اسپری‌های نیکوتین‌دار باعث شده‌اند که برخی افراد بخوبی سیگار را ترک کنند ولی این امر برای برخی دیگر در فرار از مصرف نیکوتین هیچ ثمری نداشته است.
امید در یک آمپول (سوزن): در حال حاضر واکسنی به نام Nicvax روی افراد سیگاری آزمایش می‌شود و یکی از معدود واکسن‌هائی است که روی انسان آزمایش می‌شود. واکسن در هشت بار تزریق آزمایش می‌شود که مریض در هر ملاقات دو تا واکسن دریافت می‌کند یعنی کل دوره بر چهار ملاقات بالغ می‌شود. از مریضان (افراد سیگاری) راجع به اثرات تزریق سؤال می‌شود مانند کاهش اشتهاء، عصبی شدن و یا کاهش تحریک و التهاب و ا ین‌ها مواردی هستند که افراد سیگاری می‌خواهند از آنها دور باشند. همچنین از بیماران خواسته می‌شود که تعداد سیگارهائی که میکشند را کم کنند اگر چه واکسن علائم ترک سیگار را کاهش نمی‌دهد ولی اثرات مثبت روانی ناشی از تدخین را نیز کاهش می‌دهد. این واکسن عمدتاً برای کاهش میل افرادی که بیش از حد سیگار میکشند طراحی شده است. Matsukaniu Dorothy، پزشک روانشناس دانشگاه Minnesota، بیان می‌کند که واکسن سیستم ایمنی را تحریک می‌کند و با تولید آنتی‌بیوتیک‌هائی که (آنتی‌بادی‌هائی که) از ورود نیکوتین به مغز جلوگیری می‌کنند اثر خود را اعمال می‌کند. تئوری این است که اگر نیکوتین وارد مغز شود، سیگاریها اثرات لذتبخش سیگار را درک نمی‌کنند و رفته رفته علاقه خود به کشیدن سیگار را از دست می‌دهند، او می‌گوید: این شبیه کشیدن سیگاری است که فاقد نیکوتین می‌باشد.
اینکار برای چه کسی (یا کسانی) فایده دارد؛ دکتر Hatsukami می‌گوید، شاید واکسن Nicuax بیشتر برای افراد سیگاری که سیگار را ترک کرده‌اند و سعی در عدم رجوع به آن دارند مفیدتر باشد. مطالعات اولیه نشان داده‌اند که واکسن ایمن بوده و اثرات جانبی منفی روی بدن ندارد. دکترها (پزشکان) امید دارند که در مطالعه پیش رو تحت نظارت و سرمایه‌گذاری انستیتوهای ملی بهداشت و سلامتی مؤثرترین مقدار (روز) Nicvax و مدت زمان‌های تزریق آن به سیگاریها را پیدا کنند. آزمایشات در دانشگاه Minnesota، دانشگاه Nebraska و دانشگاه Utisocnsin در این مورد پیش رو است.
جدول 2
1- لثه به صورت فیبری و ضخیم است.
2- التهاب و خونریزی که دنبال پروب نسبت به میزان انتظاری هنگام در نظر گرفتن شدت بیماری
3- شدت و میزان بیماری بیشتر نسبت هب افراد غیرسیگاری دسن تقریباً برابر
4- با در نظر گرفتن شدت بیماری، پلاک و سطوح Calaulus کمتر است.
5- عمق پروب بیشتر در نواحی anterior (داخلی) روی سطوح platal دندان و در fureation ها.
6-
7- اشل کردن و planing ریشه باعث کاهش چشمگیر در عمق پروب نمی‌شود.
8- درمان جراحی دندان کاهش درازمدت در عمق پروب رو به افزایش نمی‌شود.
موضوع این گزارش دهان و دندان ارتباط بین سیگار کشیدن است. میزان این ارتباط از روی یک بررسی سلامت ملی مشخص شده است. سطح اکسیژن در لثه‌های افراد سیگاری و غیرسیگاری، ماهیت عفونت باکتریائی subgingival در افراد سیگاری و غیرسیگاری و مشارکت سیگار کشیدن در پوسیدگی دندان در زنان با در نظر گرفتن یائسگی و چگالی استخوان همگی در تحقیق مورد بررسی قرار گرفته‌اند. بنابراین دندانپزشکان باید بطور فعال در برنامه‌های کاهش و جلوگیری از سیگار کشیدن مریض‌هایشان فعال باشند.
سیگار کشیدن و باکتریهای دندان و محوطه دهانی (پوسیدگی دندان)
چون سیگار کشیدن فاکتور مخرب و خطر مهمی برای دندانها است، محققان ارتباط جوانب مختلف پاتولوژی دندانها و تغییرات آنها با سیگار کشیدن را بررسی کرده‌اند. در این راستا، Shiloah ودیگران در دانشگاه Tennessee وجود باکتریهای subginival را در دو گروه افراد سیگاری و غیرسیگاری مورد مطالعه قرار داده‌اند.
در این مطالعه، پنجاه نفر بین سنین 21 و 35 سال با دندانهای سالم و یا gingiritius مورد بررسی قرار گرفتند. نصف این افراد در لحظه مطالعه به احتمال سیگار می‌پرداخته‌اند و حداقل سابقه سیگار کشیدن آنان بالغ بر 5/1 سال می‌شد. 25 فرد دیگر هرگز سیگار نکشیده‌اند.
نمونه‌های پلاک subgingival با نقاط کاغذی جمع‌آوری شدند و 8 پاتوژن دندانی با پروبهای DNA آنالیز شدند.
برای هر دو گروه پارامترهای کلینیکی قابل مقایسه بودند. 8 نفر از 50 نفر مورد مطالعه سطوح قابل تشخیص حداقل 1 تا از 8 پاتوژن دندانی را نشان می دادند که 7 نفر از آنها سیگاری بودند. اختلاف (25/7 در مقابل 25/1) از لحاظ آماری معنی‌دار بود (P<0.02). بعد از آنالیزهای متعاقب، سیگار کشیدن شدید در مقایسه با سیگار کشیدن ملائم و کمتر، توأم و مرتبط با کلونیزاسیون توسط پاتوژنها شناخته شد.
در مطالعات قبلی میکروبیولوژی دندانی افراد سیگاری و غیرسیگاری مقایسه شده بود ولی نتایج واضح و آشکار نبود. این گزارش از آن لحاظ متفاوت است که افراد جوانتر مورد مطالعه یا دارای دندانهای سالم بودند و یا gingivitis ملائم نشان می‌دادند. در بین گروه‌ها اختلافاتی (تفاوت‌هایی) دیده می شد، افراد سیگاری از میکروفورای باکتریائی و یا بیماری سطح بالا رنج می‌بردند. نویسندگان این مقاله پیشنهاد کرده‌اند که این کلونیزاسیون زودرس یا باکتریهای بیماریزا (پاتوژنتیک) در افراد سیاگاری می‌تواند با خطر بیشتر خرابی دندانها در سالیان بعد زندگی همراه باشد.
دانلود مقاله بررسی دوستی با نوجوانان دبیرستانی
| دسته بندی | علوم انسانی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 12 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 12 |
مقاله بررسی دوستی با نوجوانان دبیرستانی در 12 صفحه ورد قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
هنر برقراری ارتباط................................................................................................... 1
آرامش..................................................................................................................... 3
انتظار غیرمترقب....................................................................................................... 3
خندیدن به تناقضات................................................................................................. 5
انتخاب روش عاقلانه برای مبارزه............................................................................... 5
با ذکر دلایل منطقی کاری کنید به شما افتخار کنند....................................................... 6
نقش مربی............................................................................................................... 9
دید خود را نسبت به فرزندانتان وسعت بخشید........................................................... 10
روحیه..................................................................................................................... 10
هنر برقراری ارتباط
پدر و مادر آرمانی می دانند که در حقیقت همه چیز را نمی دانند.
برای بعضی از پدرها و مادرها سالهای نوجوانی فرزندانشان دورانی آرام و ملایم و توأم با لذت و خوشی است، در صورتی که از نظر عده ای دیگر عکس این قضیه صدق می کند. بعضی از والدین هر لحظه ی بودن در کنار نوجوانشان را دوست دارند چون به این مسأله واقفند که او به هر حال روزی از زندگی شان خارج می شود. ولی عده ای از آنان روزشماری می کنند تا سالهای دشوار و پرزحمت سپری و فرزند نوجوانشان از زندگی آنها خارج شود. میان برخی از پدران و مادران با نوجوانانشان رابطه ای پربار و غنی برقرار است، زیرا آنان نه تنها هنر کنار آمدن با نوجوانان را می دانند، بلکه محیطی پرنشاط و شاداب برای خانواده ایجاد می کنند. ولی هستند پدران و مادرانی که با نوجوانشان رفتاری مستبدانه دارند و همواره آنان را تهدید یا تنبیه می کنند.
بیشتر اوقات این طور به نظر می رسد که نوجوانان خواستار عشق و محبت ما نیستند و در حقیقت همین طور هم هست. با وجود بغرنج بودن قضیه، من قانع شده ام که بهتر است انسان بکوشد با نوجوانان خود رابطه ای هشیارانه برقرار کند. شاید در طی این دوران نیرویی بیش از توان خود برای آنان صرف کند، ولی من براساس تجارب شخصی و جرو بحث با صدها پدر و مادر به حقیقت معتقدم اگر به راستی گمان می کنید کنار آمدن با نوجوانانتان امری امکان ناپذیر است، به دلیل نداشتن روشی مناسب برای دستیابی بدین منظور است. وقتی راه را بیابید، ایجاد چنین ارتباطی دشوار نخواهد بود. در واقع دوران نوجوانی نسبت به مراحل دیگر زندگی مشکل تر نیست، بلکه به مثاله تجربه ی تازه ای برای انسان است.
درک این مطلب که نمی توان همان روشی را که در زمان کودکی نوجوان در پیش داشته اید، در دوران نوجوانی او نیز به کار برد، بسیار حائز اهمیت است. اگر منطقی باشید پی خواهید برد که کنار آمدن با نوجوانی که اکنون در برابر سخنان شما در مقام پرخاشگری و پاسخگویی برمی آید و همه ی کاسه کوزه ها را برسرتان می شکند و حتی شما را کنار می گذارد، امری ساده و بدیهی است. به وظیفه ی پدری و مادری عمل کردن و دوست داشتن فرزند نوجوان مستلزم در پیش گرفتن شیوه ای زیرکانه به همراه نرمش و مهارتی خاص است. به همین دلیل است که داشتن رابطه ای خوب و کنار آمدن با نوجوانان را در حکم هنر می دانند؛ هنری که لازمه اش طی مسیری هوشمندانه برای پدران و مادران است و مانند هر هنر دیگر، تنها با تمرین و پشتکار می توان مهارت لازم را به دست آورد. با گذشت زمان موقعیت های ویژه ای برای شما پیش خواهد آمد که از طریق آنها خواهید توانست شیوه ی خود را بهبود بخشید.
انجام وظیفه ی پدری و مادری به نحو احسن در مورد نوجوانان، از دشوارترین فنونی است که تاکنون مسؤولیت آن را به عهده گرفته اید : برنامه ی گسترده ی آموزشی همراه با دلسوزی و ستیزه و کشمشکهای سیاست مدارانه برای برقراری ارتباط، مانند این است که شما در یک گروه تهاجمی قرار گرفته اید.
با پشت سر گذاشتن چند سال در کنار نوجوان، به این نتیجه خواهید رسید که چقدر صبور و سخاوتمند و در عین حال تا چه حد خام و بی تجربه بوده و چه آسان در آبی کم عمق غرق شده اید. با وجود نوجوان در زندگی شما، مطمئناً به زودی پرده از روی خصوصیاتی نظیر حسادت، عصبانیت، ترس یا عدم امنیتتان برداشته خواهد شد و آنچنان نومید می شوید که دلتان می خواهد مو به سر خود باقی نگذارید. گاهی اوقات از شدت خشم و درماندگی فریاد می زنید و اعمالی غیرمنطقی مرتکب می شوید. در اوج بیچارگی نمی دانید چه می کنید و در این هنگام است که پی می برید هیچ راه فراری نیز وجود ندارد. اما لازم نیست حالت رنجوری و پریشانی تان برای همیشه ادامه یابد و این بستگی به شما دارد که بتوانید به مرحله ی رشد و تعالی برسید. باید استقامت به خرج دهید و مشکلات را با عقل و منطق حل کنید.
زمانی که الی هجده ساله به دانشگاه رفت، این یادداشت را برای پدر و مادرش فرستاد: “من همیشه به شما احتیاج داشته ام و در آینده نیز احتیاج خواهم داشت. هر که باشم و هر آنچه بشوم، صرفاً بدین دلیل است که می دانم شما مرا دوست دارید.
آرامش
برخلاف عقیده ی عموم، وقتی شما با نوجوان خود صبور باشید، به او اصرار نورزید و او را وادار نکنید، بیش از آنچه انتظار دارید اتفاق خواهد افتاد.
انتظار غیرمترقب
پدر و مادری که نوجوان خود را با موفقیت بزرگ کرده اند به خوبی می دانند که در این مرحله چقدر پستی و بلندی وجود داشته است؛ درست مانند اینکه سوار بر قطاری برقی که به سرعت بالا و پایین می رود باشید؛ حتی اگر بدانید فراز و نشیبهایی بر سر راهتان است باز هم جا خواهید خورد.
دید خود را نسبت به فرزندانتان وسعت بخشید
پدران و مادران موظف هستند محیطی امن و راحت برای نوجوانانشان ایجاد کنند. نوجوانان نیز لازم است معاشرت کنند، چیزهای تازه یاد بگیرند و اوقات خود را به سرگرمی و شادمانی بگذرانند. آنان به هوای تازه و خیابانهایی امن محتاجند. آنان نگران آینده و فرصتها و موقعیتهای خود هستند. از نظر عده ای از آنها زندگی مانند کوچه ای بن بست است. یک دختر سیزده ساله به من گفت:
- “گمان نمی کنم زیاد عمر کنم.”
دربارة این جمله فکر کنید.
صرفاً گفتن اینکه “من نگران نوجوانان هستم” کافی نیست. باید مشتاق باشید و از روی علاقه کار انجام دهید. شما باید مرد عمل باشید نه حرف- پس از همین حالا شروع کنید !
روحیه
زندگی شما با نوجوانتان پر از شگفتی، تناقض و چیزهای مضحک و خنده دار است. اگر شما شخصی جدی و سختگیر باشید تمام لذات بودن با او را از دست می دهید. نوجوانان خواستار اطمینان و عشق بی پایان در کلام شما هستند. هر چند ممکن است رفتاری متفاوت با سیلقه ی شما داشته باشند، اظهار محبتتان برای آنان مهم و اساسی است.
سالهای بین سیزده تا نوزده از لحاظ احساسی برای نوجوانان سالهای سخت و دشواری است و اگر شما با وجود پستی و بلندیهای زندگی روزانه ی نوجوان، روشی لذتبخش را که در حکم بازی باشد پیش بگیرید دچار خستگی روحی و جسمی نخواهید شد. کسی که در یک نقش کمدی بازی می کند، می داند که برای ایفای چنین نقشی مسأله ی زمان بسیار مهم است. همین مسأله در مورد شما و نوجوانتان نیز صادق است. با انتخاب وقت صحیح و مناسب می توانید جبهه گیری اعصاب خردکن را به همکاری و تعاونی از روی میل و اشتیاق تبدیل کنید. وقتی یاد گرفتید که نقش سازنده ی خود را کجا و چگونه و چه موقع ایفا کنید، وقتی دانستید که باید مشکل را با نوجوان خود در میان بگذارید، دیگر دچار مشکل نخواهید شد.
- “من می دانم که کار تو در حرفه ی نوجوانی مخالفت کردن با هر کلامی است که از دهان من خارج می شود. ولی امشب دیگر حسابی از دست تو خسته شده ام. آیا حاضری از شغلت دست برداری و به مرخصی بروی؟ محض رضای خدا امشب به مرخصی برو. کار نوجوانی ات را دوباره از فردا آغاز کن.”
دانلود مقاله بررسی زن و نهنضت مشروطیت (نیروهای تولید)
| دسته بندی | تاریخ و ادبیات |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 24 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 13 |
مقاله بررسی زن و نهنضت مشروطیت (نیروهای تولید) در 13 صفحه ورد قابل ویرایش
پیشگفتار
در طول تاریخ بشر، روابط تولیدی و مناسبات توزیع و مالکیت حاصل از آن مرتباً تغییر کرده و به نسبت آن نیز روابط اجتماعی انسان ها بی امان در حال دگرگونی بوده و هست. روشن است که مناسبات زن و مرد نیز نسبت به هم- در چنین شرایطی از دگرگونی های بدون وقفه- به دور از تغییر نبوده و مختلف ترین شکل ها را به خود گرفته است. تسلط و برتری مرد نسبت به زن یا برعکس از جمله‌ی بزرگترین نتایج این دگرگونی ها است.
زنان کنونی در جوامع طبقاتی تحت ستمی دوگانه قرار دارند. ستم نخست ناشی از وابستگی به مردان و عدم استقلال اقتصادی و اتکاء به خود آنان است، و دیگری ستمی است که هم او و هم غیرهمجنسان مردش در زندگی اجتماعی و روابط کار و سرمایه متحمل می‌شوند.
بنابراین مسئله تنها بر سر برابری حقوق زن و مرد نیست، بلکه ورای آن، سخن از برانداختن تمام محدودیت هایی است که وابستگی انسان از انسان و در نتیجه وابستگی یک جنس به جنس دیگر را به وجود میآورد.
دوران ما، دوران تحولات و دگرگونیهای سریع بنیادی است. یکی از مهمترین مسایلی که همواره در کشور نوخاسته اهمیت خود را بیشتر نشان می دهد، مسئله ی زنان است. این مهم است که زن چه نقشی در حیات اجتماعی به عهده گیرد و چگونه نیرو و تواناییش را در همه‌ی جهات به کار گیرد و عضوی مؤثر و عامل تولیدی پویای جامعه‌ی انسانی گردد. شکوفایی استعدادهای زن تنها زمانی مقدور است که امکان شکوفایی تمامی اعضای یک جامعه به وجود آید. از این رو مسئله‌ی زن نه تنها به جنس او بلکه به کل جامعه اش هم مربوط است. در این رابطه، مطالعه‌ی مسایل مربوط به زنان باید در رابطه ای سالم و منطقی و با توجه به قانونمندی های عام جوامع طبقاتی صورت گیرد. سرنوشت تاریخی زن و نقش وی را باید از گذشته های دور تاریخ بشری مورد ارزیابی قرار داد و بر مبنای آن به تصویر شرایط کنونی اش پرداخت. تنها در چنین صورتی است که ترسیم خطوط اصلی زندگی آینده‌ی او و رهاییش از بندهای اسارت می‌تواند میسر گردد.
زنان در نهضت مشروطیت ایران
نهضت مشروطیت ایران جنبشی سوداگرانه- مردمی بود. این جنبش، نیروهای فئودالی و استعماری را یک مرحله به عقب راند. و اگرچه نتوانست به هدف خود یعنی استقرار بورژوازی ملی یا رژیمی دموکراتیک دست یابد، لیک امکان یافت نظام بورژوا- ملاکی را که از نظر تاریخی یک مرحلة جلوتر از سلطه‌ی مطلق فئودال ها بود جایگزین آن سازد. در این جنبش زنان ایران نیز از خواب خرگوشی چندین هزار ساله‌ی خود برخاستند ودر جهت پیشبرد هدف های آن سهمی ایفا کردند.
در زمان مظفرالدین شاه موج اعتراض و نارضایتی از سوی مردم پایه های سست استبدادی مطلقه ی قاجار را به لرزه درآورد. زنان در تخریب سرای بانک- که دولت روسیه‌ی تزاری به منظور توسعه ی سیاست خود بر فراز قبرستانی قدیمی در تهران بنا می نهاد- شرکت جسته و آن را در هم کوبیدند. هنگامی که مردم از سوی علمای وقت دعوت شدند که به منظور اعتراض به سیاست های خودکامه‌ی مظفرالدین شاه عبدالعظیم بست بنشینند، زنان جلوی سواران شاهی را- که قصد خرابکاری داشتند- گرفته و مانع رخنه‌ی آنان به درون بست نشینان گردیدند. رساندن اخبار و اطلاعات مهم در مواقع حساس مبارزات مردم نیز از جمله فعالیت های زنان بود. در اواخر سلطنت مظفرالدین شاه بست نشینی بزرگی در سفارت انگلیس برپا شد که به پیروزی مردم انجامید و مظفرالدین شاه به ناچار صدور فرمان مشروطیت را بر گردن گرفت. با صدور این فرمان مردم به برگزاری جشن ها و پایکوبی پرداختند و زنان نیز در برگزاری این مراسم شرکت جستند. زنان همچنین در جنبش به وجود آمدن بانک ملی- که به منظور پیشگیری از اقدام دولت مبنی بر دریافت وام از دول بیگانه بود- با پیشنهاد فروش جواهرات خود و ایجاد سرمایه‌ی اولیه برای بانک، آمادگی خود را در این اقدام ملی نشان دادند.
«… روزی در پای منبر سید جمال واعظ در مسجد میرزا موسی زنی به پا خاسته چنین گفت: دولت ایران چرا از خارجه قرض می‌کند. مگر ما مرده ایم؟ من یک زن رختشوی هستم و به سهم خود یک تومان میدهم، دیگر زن ها نیز حاضرند. از این گونه نمایش ها بسیار روی میداد.
نقش زنان در نهضت مشروطیت ایران در ادبیات انقلابی این دوران نیز بازتاب خود را یافته است. شعر زیر بخشی از سرودی «نیمتاج خانم سلماسی خواهر مرحوم امیراقبال لکستانی» است.
ایرانیان که فروکیان آرزو کنند
باید تخت کاوه خود جستجو کنند
آزادی به قبضه ی شمشیر بسته اند
مردان همیشه تکیه ی خود را بدو کنند
شد پاره عصمت عجم از غیرت شما
مردان، بیاورند که زنها رفو کنند…»[1]
«محمد سعید اردوبادی» در حدود سالهای 1930 درباره‌ی قیام تبریز رمانی به نام «تبریز مه آلود» نگاشته است. وی در این رمان چند جلدی به گونه‌ای استادانه سعی در تصویر کردن ویژگی‌های این قیام قهرمانانه‌ی ملی کرده است. شخصیت‌های داستان هر یک بازگو کننده‌ی نقش عنصاری هستند که قیام را به وجود آورده اند.
«… قدرت، یکی از قهرمانان داستان نماینده‌ی مجاهدان قفقازی است که در قیام تبریز شرکت فعالانه داشته‌اند. او هم [….] یکی از تبریزیان کارگری است که در معادن باکو کار کرده و پرورده‌ی مکتب انقلابیون قفقاز بود. او هم […… ] در جریان جنگ‌های تبریز روانه‌ی آن دیار می شود و به اردوی انقلابی ستارخان می‌پیوندد و تا پای جان باقوای مستبدان پیکار می‌نماید. زینب و دلربا خواهر و نامزد قدرت ، نماینده‌ی شیر زنانی هستند که به پاس خود ناموس خود و همنوعانشان همپای مردان قدم در عرصه مجاهدت می‌گذارند و در کوره ی مبارزات آبدیده تر می‌شوند.[2]….»
پس از استقرار مشروطیت، اقداماتی در جهت آزادی زنان و برکناری حجاب توسط زنان و مردان آزادیطلب و روشنفکر صورت گرفت، شعرای آزاده‌ای چون «میرزاده‌ی عشقی»، «عارف قزوینی» و «پروین اعتصامی» دراین باره شعرها سروده‌اند.